Ik zat laatst in de auto toen ik een spotje hoorde van de Hersenbank. De hersenbank bleek bezig te zijn met een campagne om mensen zover te krijgen om vooral hun psychiatrische hersenen te doneren aan de wetenschap.
Een tekst van de website ‘We hebben hersens nodig’ (1)
Door mijn transformatie naar actieve ‘gezinsman’ heb ik de laatste jaren minder tijd gehad voor het werken aan Psychose Anders, maar deze campagne kon ik toch niet zomaar onbesproken de revue laten passeren. Het zal de trouwe lezer niet verbazen dat de denkbeelden die de basis vormen voor deze benadering mijn nekharen overeind lieten komen. In deze bijdrage een blik op deze campagne en de hersenbank vanuit een psychose-anders perspectief.
Als je op de site van de campagne kijkt (1), zie dat je er allerlei mensen praten over wat zij psychiatrische ziektes noemen. Myrthe van der Meer (schrijfster van de boeken PAAZ en UP) doet ook mee aan deze campagne. Zij vraagt zich af wat er nou eigenlijk mis is in haar brein op de momenten dat ze denkt dat ze kan vliegen, of toen niemand mocht weten dat ze dood wilde.
Myrthe van der Meer: Wat gaat er nou mis in mijn brein?
De Hersenbank, en daarbinnen de speciaal op psychiatrie gerichte (Hersenbank voor de Psychiatrie, 2) vertellen op hun website de achtergrond van hun onderzoek. Kort gezegd komt het erop neer dat zij denken in de hersenen iets te kunnen vinden wat de oorzaak zou zijn voor zogenaamde psychiatrische aandoeningen.
Na vele drukken DSM, en vele decennia aan psychiatrische ‘ziekten’ is het schijnbaar nog altijd niet gelukt om steekhoudend zoiets als ‘schizofrenie’, ‘ernstige depressie’, een obsessief-compulsieve stoornis, een bipolaire stoornis of wat dan ook te vinden in de hersenen. Je zou daaruit de conclusie kunnen trekken dat er misschien ook wel gezocht wordt naar iets dat niet werkelijk bestaat, maar je kunt ook denken dat je als je goed zoekt het uiteindelijk wel zult vinden.
Ik zou overigens de laatste zijn om te ontkennen dat er wel iets kan veranderen in de hersenen van mensen met bepaalde diagnoses, maar dan wel vooral door de effecten van de medicatie op de hersenen. Het drieluik dat ooit eens is geschreven door Sharon van Haren op deze site is hierbij zeer verhelderend (3, 4 en 5). In deze artikelen wordt de Amerikaanse psychiater Peter Breggin aangehaald die stelt dat juist door de effecten van hersenbeïnvloedende medicatie zoals anti-depressiva en anti-psychotica dingen veranderen in de hersenen.
Hij spreekt over het verschijnsel dat hij ‘intoxicatie anosognosia’ noemt, wat staat voor het niet kunnen herkennen van de schadelijke mentale effecten van psychoactieve middelen en de bijkomende neiging hun positieve mentale effecten te overdrijven: mensen ervaren allerlei vreemde zaken na het innemen van psychofarmaca, maar denken vooral dat het met hun ‘ziekte’ te maken heeft.
Hij stelt zelfs dat hersenbeschadiging het voornaamste therapeutische effect is van psychiatrische medicatie (3). Met andere woorden: de ka
ns is groot dat de hersenbank afwijkende hersenen kan gaan vinden bij mensen die al vele jaren lang dit soort hersenbeschadigende medicatie tot zich nemen. Als hersenonderzoeker zou je dan kunnen gaan juichen omdat je een ‘ziekte’ hebt gevonden, maar je kunt ook vooral zorgelijk constateren dat je slechts het effect van psychiatrische middelen op gezonde hersenen hebt kunnen aantonen. Dit soort hersenbeschadigingen worden ook uitvoerig genoemd in het onderzoek van Breggin (3).
Binnen het kader van Psychose Anders wordt niet ontkend dat het leven soms erg pittig en voor sommigen eigenlijk te pittig kan zijn. Ook zijn er vele manieren waarop mensen kunnen omgaan met deze uitdagingen die het leven kan aanreiken. Mijn favoriete metafoor is die van de pianist die een prachtig stuk op een piano speelt. Hierbij staat de pianist voor de geest en de piano voor de hersenen. Als de muziek die gespeeld wordt niet helemaal lekker klinkt, kun je aan twee dingen denken: degene die de piano speelt heeft niet veel ervaring met pianospelen, of er is iets mis met de piano.
Binnen Psychose Anders wordt vooral ingezet op de eerste geestelijke benadering: hoe kan de geest getraind worden via oefening, inzichten om beter te leren pianospelen (leven). De tweede benadering is erg populair binnen de psychiatrie, binnen onze samenleving en binnen de groep wetenschappers die eigenlijk niet echt geloven in een geest die hersenen bespeelt. In die zin zou je kunnen zeggen dat de campagne om hersenen te verzamelen het ultieme voorbeeld is van een materialistisch wereldbeeld, waarin bewustzijn niets anders is dan het tijdelijke resultaat van hersenactiviteit. Afwijkende gedachten of gevoelens moeten dan het resultaat zijn van afwijkende hersenactiviteit of van een of andere genetische afwijking. Wellicht ontdekken we later dat dit een waandenkbeeld blijkt te zijn geweest.
Het is voor mensen die worden geconfronteerd met de vreemde sprongen die een geest in het nauw kan maken ook veel aantrekkelijker om de piano de schuld te geven, omdat het veel lastiger en moeilijker is om je te openen voor de mogelijkheid dat je piano misschien wel helemaal goed werkt, maar dat je wellicht kunt leren wat minder angstig, met meer humor en liefdevoller te leren spelen. Wat ook zeker niet makkelijk is in een wereld waar vaak wat rommelige muziek wordt gespeeld.
Het idee dat je piano kapot is, stimuleert iemand natuurlijk niet om eens goede pianoles te gaan nemen. In die zin kan de campagne van de hersenstichting ook schadelijk zijn omdat ze mensen laat geloven dat er waarschijnlijk toch iets fundamenteels mis is met hun brein, iets waar buiten wat medicatie niet veel aan te doen is.
NOTEN
(1) http://wehebbenhersensnodig.nl
(2) Nederlandse Hersenbank voor de Psychiatrie (http://www.nhb-psy.nl/)
(3) https://psychoseanders.wordpress.com/2011/01/25/het-betoverende-effect-van-psychiatrische-medicijnen-deel-i/
(4) https://psychoseanders.wordpress.com/2011/03/23/het-betoverende-effect-van-psychiatrische-medicijnen-deel-ii/
(5) https://psychoseanders.wordpress.com/2011/03/23/het-betoverende-effect-van-psychiatrische-medicijnen-deel-iii/
Filed under: Algemeen, Beperkingen Medische Model, Lichaam en Geest, Onderzoek, Psychosebenadering | Tagged: hersenbank, hersenbank voor psychiatrie, hersenonderzoek, levenskunst, Myrthe van der Meer, pianist, piano, psychiatrie, psychose, waanbeelden |
Psychose Anders : Een Geestelijke Benadering 
Dat is weer eens interessant schrijfwerkje.
En ik maar denken dat ik de enige roepende in de woestijn ben die denkt dat er misschien wel een klein mankementje is aan de hele interpretatie die “de” psychologie geeft aan waarnemingen.
De indruk die ik krijg betreft psychologie in het algemeen, en wat ik hier ook weer bevestigd zie, is dat psychologie naarstig zijn best aan het doen is onder wetenschap te vallen.
Eerst dan immers word je serieus genomen ( en brengt het structureel geld in het laatje > sorry voor deze opmerking )
Een zorgelijk ideaal in mijn ogen aangezien “de gehele mens” nooit een wandelende wetenschap worden zal.
Maar het is natuurlijk wel handig als je als “medische” tak kunt focussen op aanwijsbare data en dan zijn hersenen natuurlijk leuk
Veel leuker en werkbaarder dan emoties of gevoelens die zich nooit zullen laten vangen onder welk hoedje dan ook.
Wat moet je ermee als psycholoog ?
Ik ben het helemaal met je eens; door in te blijven zoomen op fouten in een mens gaat men ooit wel voorbij aan de talenten en mogelijkheden, naast de vraag hoe “fout” je eigenlijk bent als je niet binnen het Normaal past.
Iets dergelijks zie ik bij een arts ook; hij/zij zoekt naar iets waar hij/zij iets mee kan.
En tja, dan vind je altijd wel iets.
Kortom: iemand die zo graag piano wil leren spelen maar eenvoudig die aanleg niet heeft kan misschien gewezen worden op een totaal ander talent waar veel meer plezier uit zal rollen.
De piano laten repareren lijdt dan in alle waarschijnlijkheid niet tot het gewenste resultaat..
Mooie woorden Ruth, in de pianometafoor die ik gebruik zou ik dan zeggen dat de persoon moet accepteren dat hij dan misschien een bepaald stuk niet kan leren, maar wel degelijk in staat is om andere stukken te leren spelen.
Wat grappig dat je dit nou zo zegt aangezien ik zelf, letterlijk, in dit predicament gevangen zit: omschakelen van klassiek naar Jazz ?
Omdat klassiek frustreert.
Op … jawel, de piano.
Maar zo je zegt, inderdaad een ander stuk, zelfde piano.
Aldus mijn hartelijke dank voor je aanvullende metafoor. 🙂
Goed geschreven, Ruth! Eén opmerking echter; psychologie en psychiatrie zijn twee zeer verschillende disciplines…
Dank je wel Sharon, en je hebt helemaal gelijk.
Nochtans hebben beide het wel over afwijkingen van de norm die, en daar ging het een beetje over, niet altijd een afwijking hoeven zijn.
Wat fijn om een tegengeluid te lezen tegen deze campagne die weer eens psychiatrische stoornissen neerzet als ‘alleen maar medisch en veroorzaakt door processen die misgaan in de hersenen’ en de menselijke geest, zijn omgeving/omstandigheden en de kracht hiervan negeert. Is het niet een idee om namens psychose anders een ingezonden brief te sturen (bijvoorbeeld in de volkskrant) om er zo voor te zorgen dat dit tegengeluid breder opgepikt wordt in de media en mensen niet eenzijdig geïnformeerd worden door dit soort campagnes van de hersenbank? Ik zou best willen helpen schrijven of een voorzetje doen.
Hoi Roos, dat lijkt me een goed plan. Ik zoek het momenteel niet om hier heel veel energie in te steken, maar ik zou het natuurlijk fijn vinden als meer mensen ook iets deze kant van de zaak zouden lezen.
Goed artikel, heldere kritiek. Ik ben het eens met Roos: het zou goed zijn als er meer ruimte kwam voor een tegengeluid. Die piano klinkt niet beter als het altijd dezelfden (= de aanhangers van het medische model) zijn die erop hameren.
mag ik een stukje copieren uit deze heldere kritiek voor div. facebookgroepen over GGZ?
Beste Caroline, natuurlijk mag je stukken kopiëren. Wel graag met bronvermelding!
Het reclamespotje van de Hersenbank heb ik (nog) niet gehoord.
Fijn dat je direct in de pen geklommen bent om dit artikeltje te schrijven, Joost! De boeken van Myrthe van der Meer heb ik gelezen en ik vind het jammer dat zij zich voor dit betreffende karretje heeft laten spannen.
Goed tegengeluid en mooi om te lezen dat mensen dit willen delen via facebook!