INTRODUCTIE
Zoals de trouwe lezer van deze site wel duidelijk zal zijn, wordt er binnen dit project sterk getwijfeld aan de bruikbaarheid van het medische, lichamelijk-ziek model. Biedt een dergelijk model wel een constructieve benadering voor mensen die via allerlei onbewuste psychologische copingstrategieën soms tijdelijk de raarste dingen gaan denken of doen? (1)
Als je probeert bewust anders te praten over ‘psychotische’ verschijnselen dan is een goede stap om het woord ‘ziekte’ te vermijden, en wel vooral vanwege die enorme sterke connecties die het woord heeft met lichamelijke ziekten. Als mensen met psychotische verschijnselen niet lijden aan een bepaalde ziekte dan word je verplicht om andere termen te gaan gebruiken. Het zou immers nogal dom zijn om dan vervolgens ook maar te ontkennen dat mensen bepaald ongewenst gedrag kunnen vertonen.
In deze bijdrage wil ik een mogelijk alternatief jargon aandragen, welke misschien zinvol kan zijn voor sommige mensen. Er zijn vele manieren en redenen waardoor mensen soms ‘gek’ gedrag kunnen vertonen, waardoor er ook geen sluitend jargon is te vinden dat voor iedereen zal gelden. Het blijft dan ook wat zoeken.
NIET ZIEK, MAAR WEL KNAP IRRITANT
Het gebruik van de medische terminologie heeft allerlei consequenties die uitgebreid staan beschreven in allerlei artikelen op deze site (2). Eén ervan is dat mensen als een soort slachtoffer of patiënt kunnen worden gezien van een bepaalde mysterieuze aandoening. Hierdoor worden ze vaak niet helemaal serieus meer genomen, wat zo ook een effect heeft op de betrokkene zelf. Hij kan gaan denken dat hij er in feite niet zo heel veel aan kan doen, en de mensen om hem heen zouden ook kunnen gaan denken dat hij ook maar de dupe is van een ernstige psychiatrische hersenziekte.
Het medisch model kan er zo toe bijdragen dat mensen zó als zieke patiënt behandeld worden dat hun gedrag ook niet meer op een andere manier kan worden beleefd. Alles wordt gekaderd binnen het ziektedenken.
Neem nu een veelvoorkomend verschijnsel dat mensen nogal als een ongeleid projectiel aan het praten kunnen zijn. Soms kan het zelfs bepaalde vormen aan nemen waarbij gewoonweg iedere associatie die opborrelt meteen wordt uitgesproken. Vanuit het ziektemodel kun je dan spreken over een symptoom van een psychiatrische stoornis, maar waarom zou je niet gewoon spreken in termen van irritant gedrag?
MECHANISCHE ASOCIALE ASSOCIATIES
Laten we bij het voorbeeld van de ongeremde associaties blijven. Voor de betrokken persoon is het misschien allemaal best leuk en gezellig om zo in de aanwezigheid van anderen alle associaties die opkomen onmiddelijk te delen. Als dat ook nog eens in een snel tempo gaat dan hoef je eigenlijk alleen maar lui achterover te leunen om die mechanische stroom van vaak erg oppervlakkige, simpele en zelfs wat mechanische gedachten te laten gaan.
Misschien leuk voor jezelf, maar wel hoogst irritant voor de mensen om je heen. Dit gedrag kan er zomaar toe leiden dat mensen die zo verbaal associatief aan het overstromen zijn, worden gemeden door anderen. Dan kun je zielig vanuit het medische model gaan klagen dat mensen je mijden omdat je een psychiatrische ziekte hebt, maar wellicht is het dichter bij de waarheid om te stellen dat mensen je mijden vanwege je asociale, luie mechanische associatie diarree die je over hen uitstort.
Goed, ik overdrijf wat voor het effect, maar ik denk dat deze benadering in dit soort situaties heel wat constructiever is dan het ziekte-model.
Zo ontneemt het de wilde associatie-prater van het argument dat die gemene psychiatrie het verkeerd doet. Het is niet vreemd dat een wilde associatie-prater op een gegeven moment zó irritant wordt dat er moet worden ingegrepen. Helaas krijg je er binnen de psychiatrie dan al snel weer het medische model met de pillen erbij.
Zou het niet zinvoller zijn om die mechanische associatiestroom aan te pakken? Zou het zinvoller zijn als de betrokken persoon geen ‘ziektebesef’ ontwikkelt, maar eerder een besef leert dat hij een irritant denk- en praatpatroon aan de dag legt. Dat is geen ziekte, maar eerder een irritante gewoonte.
IRRITANTE GEWOONTE IPV PSYCHIATRISCHE ZIEKTE
Het voordeel van een irritante denk- of praatgewoonte is dat in principe een gewoonte is die dan ook met de nodige discipline en training af te leren is. Goed, als je je hele leven al op een bepaalde wild-associatieve manier denkt dan is het natuurlijk een flinke uitdaging. Zeker ook als je gelooft in het verschijnsel van de neuroplasticiteit: je hersenen zijn plooibaar en kunnen zich aanpassen aan nieuwe manieren van denken (3), maar ze hebben zich ook al aangepast aan bepaalde manieren van gebruik.
Voor het aanpassen van deze gewoonten moeten wel de nodige ingesleten patronen worden omgebogen, waarbij ik in eerste instantie zou denken aan allerlei meditatieve en cognitieve oefeningen. Misschien werkt het zelfs wel als je jezelf een flinke klap op de rug van je hand geeft als je jezelf opnieuw betrapt op het lui en mechanische associatief denken.
Hoeveel mensen zouden bereid zijn om over te schakelen van ‘Ik heb een Manische Psychiatrische Stoornis‘ naar ‘Ik denk periodes lui, mechanisch ongeremd associatief en ik laat het lekker gebeuren’?
VOETNOTEN
(1) https://psychoseanders.wordpress.com/beperkingen-van-lichamelijke-benadering-voor-de-geest/
(2) http://psychoseanders.yolasite.com/
(3) http://psychoseanders.yolasite.com/allerlei/neuroplasticiteit-en-zogenaamde-geestesziekten
Filed under: Lichaam en Geest, Psychosebenadering, Psychotische Ervaringen | Tagged: associaties, bipolaire stoornis, gewoontes, lithium, manisch-depressief, medisch model, neuroplasticiteit, psychiatrie, ziektemodel |
Psychose Anders : Een Geestelijke Benadering 
Bij honden worden soms op afstand bedienbare halsbanden die trillen of schokjes geven gebruikt om gevaarlijk of erg irritant gedrag af te leren… Lijkt me ideaal: ‘Ja hoor ik vind het prima dat je op mijn feestje komt maar je moet deze band om je been en ik hou m’n vinger bij de knop voor als je weer aan de verbale diarree raakt’ 🙂
Ja, je zou het een soort primitieve biofeedback kunnen noemen.
Heb het artikel niet echt gelezen maar ik kreeg sterk het idee dat de schrijver van het artikel hier een soort projectie hanteert die meer past in een ‘Ouder-Kind’ relatie in de trant van:
‘Je moet je nu eenmaal aanpassen omdat dat zo hoort en omdat ik het zeg.’
Ben blij dat hij / zij geen familie van mij is. 😉
Hoi Marcella, ik kan me voorstellen dat het dit soort gevoelens activeert. Iedereen heeft natuurlijk het recht zijn eigen patronen te ontwikkelen en te handhaven, maar sommige patronen kunnen simpelweg door sommige mensen als vrij irritant worden beleefd. De strekking van dit artikel is vooral dat er dan niet zozeer sprake is van een psychiatrische ziekte of hersenstoornis maar eerder van een bepaalde gewoonte die door sommige anderen als nogal irritant wordt beleefd.
Het positieve van het verhaal is dat de betrokken persoon in principe de vrijheid heeft om – in dit geval die ietwat mechanische asociale associatie gewoonte – te kunnen wijzigen. Er is natuurlijk de vrije wil, waardoor mensen het recht hebben om vast te houden aan wat ze kennen.
Ik vergelijk het liever met het volgende: een vrouw loopt met een lange jurk over een pad en de achterkant van haar jurk sleept steeds over de grond, ook door modder e.d. Als je die vrouw erop wijst dat haar jurk door de troep sleept dan heeft de vrouw de vrije wil om te spreken in termen van ‘je moet je aanpassen omdat ik het zeg, dat zullen we nog wel eens zien’, of ze kan zeggen: ‘dank je dat je me er op wijst, ik was me er helemaal niet bewust van’.
Voor sommige mensen is het soms erg moeilijk om kritiek te hanteren en worden allerlei defensiemechanismen geactiveerd, terwijl het soms juist mogelijkheden kunnen zijn om te groeien.
Ik moet zeggen dat ik van het artikel weinig begrijp. Ik begrijp wel iets van de moeites die Magnie er mee heeft. Joost, ik krijg het idee, als ik het artikel lees, dat je een aantal zaken door elkaar haalt. Alsof ‘gedrag’ gelijkstaat met ‘psychose’ – iets dat ik niet herken. Of dat je verstrikt bent geraakt in een bepaalde gedachtengang.
Het klinkt wel degelijk alsof je mensen afkraakt… moet ik zeggen.
Mijn persoonlijke ervaring is dat ik, toen ik in een psychose zat, (juist) heel ander gedrag vertoonde dan ik ‘normaal’ vertoonde. Ik denk niet dat je over ‘gedrag’ kunt spreken als algemeenheid als het gaat over iemand die midden in een psychose zit.
(Ik heb iets dergelijks al eerder aangegeven toen het ging over ‘coping gedrag’.).
Mijns inziens is een psychose een periode waarin je je anders voelt, anders reageert, je anders gedraagt en ook andere inzichten hebt dan anders. Dit komt meestal doordat de persoon in de voorafgaande periode een aantal zaken heeft meegemaakt die zozeer schokkend zijn, dat ze niet zomaar te vewerken zijn.
Het heeft niet veel zin dit gedrag te analyseren en te proberen het te wijzigen- als de psychose overgaat gaat het gedrag ook over.
Zinvoller is te kijken naar welke zaken (traumatische ervaringen uit het verleden b.v., of negatieve innerlijke overtuigingen) de persoon in de psychose deden terechtkomen, en die proberen te helen.
En opnieuw wil ik aangeven dat naar mijn idee gedrag in een psychose voortkomt uit de BELEVING die de persoon op dat moment heeft. Het gedrag proberen te wijzigen verandert niets aan die beleving, en mogelijk is die beleving wel wezenlijker dan de beleving die de persoon heeft wanneer hij/zij niét psychotisch is.
Het gedrag ‘irritant’ noemen vind ik wel ver gaan. Het gaat naar mijn idee niet om iemand die dag in dag uit een bepaald gedrag laat zien en er, door vrienden of door een psycholoog, op moet worden gewezen dat dit geen handig gedrag is. Het gaat om iemand die doorgaans in een toestand van hevige verwarring is en in de greep van bepaalde intense emoties, gedachten en ervaringen.
Wanneer iemand ‘ongeremde associaties’ heeft en die uit, dan is er m.i. wel meer aan de hand dan alleen ‘irritant gedrag’. De persoon zit in een toestand waarin dat zo ontstaat. Of je dat nu ziekte noemt of niet, er is iets aan de hand en het vraagt om (veel) meer dan alleen de persoon er op wijzen dat hij of zij zich irritant gedraagt.
Overigens heb ik veel reacties bij mensen die psychotisch zijn. Maar ik ervaar en noem ze persoonlijk nooit ‘irritant’.
Als ik je verhaal en je reacties overlees, dan denk ik dat je in wezen bedoelt bezwaar te maken tegen de terminologie die in de psychiatrie en de maatschappij wordt gebruikt. Daarbij gebruik je dan een voorbeeld dat mogelijk nogal ongelukkig uitpakt…
Persoonlijk heb ik niks tegen het woord ‘psychose’ – wel tegen ‘ziekte’.
Het is een woord om een bepaalde toestand aan te duiden.
Waar het gaat om de definitie van het woord en het begrip van die toestand, ben ik het zelf nogal oneens met de psychiatrie.
Wanneer je andere termen gaat kiezen, is het oppassen geblazen dat je nog wel specifiek genoeg aangeeft waar het om gaat. M.i. b.v. ‘een toestand van verwarring’.
‘Irritant’ is overigens een kwalificatie die erg persoonlijk is. Wat jij irritant vindt kan ik juist heel boeiend vinden.