Je Diagnose Geheim Houden en Psychosegevoeligheid

Eind juli 2014 schreef Quasar een reactie (1) waarin hij sprak over zijn psychosegevoeligheid en hoe hij daarmee is omgegaan. Een advies dat hij daar gaf trok mijn aandacht, namelijk dat hij zei dat het voor hem beter was om zijn diagnose voor zijn omgeving geheim te houden. Hij schreef:

“Maar psychosegevoelig of niet, ik heb altijd de tegenwoordigheid van geest gehad om de diagnose geheim te houden. Dan zagen mensen mij als ‘afwezig’ of ‘stil’, maar in elk geval niet als een psychiatrisch patiënt. ” (1).

Een kernconcept binnen dit ‘Psychose Anders’-raamwerk is dat het medisch model ongeschikt is als metafoor voor de beschrijving van de verschillende manieren waarop mensen kunnen omgaan met (heftige) levensproblemen. Het denken in termen van ziekte impliceert al snel lichamelijke problemen waarbij zaken als medicatie, doktoren en psychiatrische behandeling verweven zijn. In de bijdrage van Quasar wordt gesproken over ‘psychosegevoeligheid’ wat een term is die zelfs binnen dit Psychose Anders denkraam wel kan worden omarmd.

Psychosegevoeligheid impliceert namelijk eerder een soort neiging om op bepaalde manieren te reageren indien de stress te groot wordt (2) . Dat kun je ook makkelijk beleven als een soort gewoonte die is opgebouwd in het verleden. Het hoeft ook niet geïnterpreteerd te worden als een hersenafwijking. Ook is het niet meteen een ziekte of een of andere psychiatrische stoornis of iets in die geest. Het kan iets zijn dat ieder mens zou kunnen hebben onder bepaalde moeilijke omstandigheden.

Je kunt dat ook makkelijk in je zelfbeeld incorporeren en vervolgens manieren ontwikkelen om er mee om te gaan. Quasar sprak over meditatie, cognitieve gedragstherapie en hardlopen welke hem goed hebben geholpen om deze periodes door te komen, dan wel te voorkomen.

GEHEIM HOUDEN VAN JE DIAGNOSE

“Sinds dat ik ben begonnen met de medicatie, liet ik aan bijna niemand weten wat mijn stoornis was. Ook nu, jaren later, vertel ik het helemaal niet als ik nieuwe mensen ontmoet. Dat noem ik gebruik maken van het beetje gezond verstand van wat ik nog wel had.” (1)

Binnen de wereld van de psychiatrie zijn er allerlei bewegingen. Eén van die bewegingen bestaat uit de zogenaamde ‘anti-stigma-beweging’. Dit zijn mensen die de insteek hebben dat ze werkelijk een psychiatrische  lichamelijke hersenziekte hebben, en er voor strijden om dat geaccepteerd te krijgen door hun omgeving. Ze maken hierbij graag vergelijkingen met lichamelijke aandoeningen als diabetes of andere ziektes, die toch ook volledig worden geaccepteerd door de samenleving. In het artikel ‘Strijd tegen Stigma is strijd voor Diagnose Acceptatie‘ (3) ga ik verder in op dit stigma-aspect.

Complexiteit rondom Stigma en Erkenning krijgen voor een wellicht niet bestaande Ziekte? (5)

Het interessante van de aanpak van Quasar is wel dat hij juist helemaal niets zegt over zijn ‘diagnose’. Niet alleen voorkom je daarmee dat mensen je gaan zien als een psychiatrisch patiënt, maar je voorkomt ook dat je jezelf al te veel gaat identificeren met een diagnose, waarvan vaak maar de vraag is wat het nu werkelijk waard is, in hoeverre het echt verwijst naar iets bestaands.

Quasar zei dat mensen hem in bepaalde periodes dan weliswaar als ‘stil’ of  ‘afwezig’ beleefden, maar dat kan iedereen wel eens zijn. Dat is op zich gewoon menselijk en niet meteen psychiatrisch ziekelijk. Op deze manier heb je veel meer kans om gewoon je rol te blijven vervullen in de samenleving en word je niet zo snel afgeserveerd als geesteszieke, wat toch nogal eens kan gebeuren als je je gaat identificeren met een doemdiagnose als schizofrenie (4).

In die zin ondersteun in Quasr’s adviezen van harte: als je probeert te denken in termen van psychosegevoeligheid waar je mee kunt leren omgaan en je gaat niet tegen iedereen zitten vertellen over ernstige (vage en onzichtbare) hersenziekten, dan belast je je zelf niet zo erg, en bovendien belast je de omgeving ook niet, waardoor ze je eerder vrij normaal kunnen blijven behandelen. Als de omgeving dan weer normaal tegen je doet is ook de kans groter dat je jezelf  ‘normaler’ kunt blijven voelen.

Geheim houden voor de omgeving in zijn geheel kan dan wel handig zijn, maar vanzelfsprekend is het wel raadzaam om met andere mensen te praten over de dingen die je dwarszitten. Probeer daarbij dan zoveel mogelijk de ziektemetaforen te mijden, maar praat over dat je je rot, eenzaam, verdrieting, heel druk of angstig voelt, en blijf zover mogelijk weg van psychiatrische (doem) terminologie.

NOTEN

(1) https://psychoseanders.wordpress.com/2014/02/09/niet-willen-leven-of-een-gebrek-aan-verbinding/#comment-3036

(2) https://psychoseanders.wordpress.com/2012/04/24/stoeien-met-metaforen-en-begrippen-4-manieren-om-te-kijken-naar-psychiatrische-symptomen/

(3) https://psychoseanders.wordpress.com/2010/10/12/strijd-tegen-stigma-is-strijd-voor-diagnose-acceptatie/

(4) https://psychoseanders.wordpress.com/2009/10/22/bang-je-behandelaanbod-te-verliezen-en-de-patientenrol/

(5) http://ruralleaderonline.com/2013/07/06/this-is-why-we-blog-and-talk-about-mental-health/

Een Hersenreinigingsritueel

Laatst was ik in gesprek met iemand via deze site, en we hadden het over psychoses en de rol van degene die een diagnose stelt op het verdere verloop van iemands proces. Al pratend kwamen we tot de conclusie dat het ergens ook wel iets misdadigs heeft om mensen die in een kwetsbare fase in hun leven verkeren, te vertellen dat ze een ernstige ziekte in hun hersenen hebben, terwijl ze toch echt geen hersenscan hebben gemaakt, en er echt geen psychiatrische tumor kon worden gevonden in een of andere hersenkwab.

Heb ik een aantoonbare hersenstoornis of niet? (1)

Op deze site zijn er inmiddels vele artikelen geschreven die vanuit allerlei perspectieven vraagtekens plaatsen bij het gebruik van de medische ziekteterminologie voor mensen die worstelen met de problemen en uitdagingen die het leven met zich kan meebrengen. Als er in werkelijkheid eigenlijk helemaal geen bewijs is dat iemand met een bipolaire stoornis, schizofrenie of een ernstige depressie, aanwijsbare zieke hersenen heeft, dan openen zich nieuwe mogelijkheden.

Dan is er namelijk eerder sprake van het ‘idee‘ dat er iets mis is met de hersenen, een soort metafoor die haast werkelijk wordt gemaakt door hulpverleners, familie, vrienden en uiteindelijk ook door de betrokken persoon zelf, die er zich zelfs psychiatrisch hersenstoornispatiënt door kan gaan voelen. Zo komt een idee, of een metafoor, als het ware tot leven en gaat de betrokken persoon ook daadwerkelijk het idee voeden dat er iets grondig mis is in zijn of haar hersenen.

Dit geloof, of misschien moeten we het wel een vloek noemen, wordt versterkt door medische woorden als medicatiegebruik, diagnoses, verpleegkundigen, artsen, ziekenhuizen, ziektekosten, ziekte-uitleg folders, declaraties, ziektewet, patiëntenverenigingen etc. Je moet dan wel van sterke huize komen om dit hele complex aan ‘Je hebt een hersenziekte‘-boodschappen naast je neer te kunnen leggen. Zeker als je dan ook nog rare dingen voelt en denkt, waarvan je niet goed weet hoe je daar mee moet omgaan.

DE VLOEK HERKENNEN EN DE TWIJFEL TOELATEN

Het goede nieuws is echter dat, ook al zeggen duizenden mensen dat je een hersenziekte hebt, dat daardoor nog altijd niet werkelijk een hersenziekte kan ontstaan. Het maximaal werkelijke is het idee, het geloof in een mysterieuze hersenziekte. En het mooie van een idee of een geloof is, dat het het te veranderen is. Goed, je kunt je voorstellen dat het een stuk lastiger is om een bepaald idee te veranderen als je er al vele tientallen jaren in gelooft, en je het volledig geïntegreerd hebt in je zelfbeeld, dan als je twijfelt aan het geloof, of er slechts een paar jaar of nog korter in gelooft.

Hoe het ook zij, in principe is ieder geloof te wijzigen, alleen ben je daar zelf hoofdverantwoordelijk voor. Durf je namelijk twijfel toe te laten of je wel wérkelijk zieke hersenen hebt? Zou het niet kunnen dat je een of andere hersenstoornis bent aangepraat, terwijl je misschien eerder tijdelijk even  ‘gek’ of ‘geflipt’ bent omdat het allemaal even teveel voor je is geworden. Dat er teveel dingen gebeurden die te pijnlijk, onprettig of raar waren, waardoor je even de controle bent kwijtgeraakt?

Wellicht is het dan wel vrij normaal dat je hersenen overuren gaan draaien, maar dat wil dan niet zeggen dat dat dan ook meteen een uiting is van gestoorde, zieke hersenen. Misschien is het wel een vrij normale reactie op ernstige stress.

Joel Rea (2)

DE VLOEK VERWIJDEREN

Voor degenen die zich openstellen voor de mogelijkheid dat hun psychiatrische ‘ziekte’ eigenlijk vooral een ‘idee‘ is, en niet veel meer dan dat, wil ik een hersenreinigingsritueel voorstellen. Via een denkbeeldige visualisatie, die ik hieronder beschrijf,  kun je werken aan het verwijderen van dat idee van een hersenziekte in je hoofd. En als eenmaal dat idee is verwijderd, het geloof is verwijderd, is ook de vloek uit je systeem en ontstaat er ruimte om op een liefdevolle wijze, en misschien met een glimlach in het reine te komen met de werkelijke pijn die ten grondslag lag aan het lijden.

De visualisatie is op een vrij korte wijze beschreven. Voel je vrij om ze verder uit te breiden met ademhalingsoefeningen, andere visualisaties, mindfulness elementen etc. Het gaat vooral om de kernhandelingen voor je te zien en te beleven. Wees je bewust van alle gevoelens die optreden in de verschillende fases van de visualisatie. Als het je niet lukt om het algemene beeld voor je te zien, zou je visualisatie kunnen inspreken (met je smartphone ofzo).

HERSENREINIGINGSVISUALISATIE 1

Ga op een comfortabele plek zitten, met losse, comfortabele kleren en neem je voor dat je iets moois gaat ervaren. Sluit je ogen en richt je aandacht eerst op je ademhaling en streef naar een aangename diepe en volle ademhaling. Stel je voor dat je verandering inademt, en starheid uitademt. Laat een gevoel van vrede in je komen, en doe net alsof je een glimlach voelt ontstaan op je gezicht.

Nu beweeg je – in gedachten of in werkelijkheid – met beide handen naar je hartstreek toe, waarbij je kleine cirkels draait. Terwijl je dat doet voel je dat je hart verandert in een liefdevolle, oneindige bron van liefdeszeep. Met deze zeep, zeep je handen in, op zo’n manier dat je ziet dat het flink schuimt, wees niet te zuinig en overdrijf met de hoeveelheid reinigende zeep die op je handen zit, laat het vele centimeters dik zijn. Zie ook de nodige zeepbellen in de lucht zweven.

Vervolgens beweeg je met je door je eigen liefde ingezeepte handen naar je hoofd. Je plaatst nu eerst je handen aan de zijkanten van je hoofd en vervolgens stel je je voor dat je je hersenen uit-rekt, zoals je een foto op een smartphone kunt uitrekken, en beweeg die dan voor je gezicht, waardoor je je eigen hersenen voor je ziet, maak ze ongeveer 1 meter in breedte. Je houdt ze met beide handen vast en je observeert je hersenen.

Op een gegeven moment merk je op dat er allerlei zwarte plekken zijn, op en in je hersenen. Je kunt dwars door je hersenen heenkijken: die zwarte plekken zijn de plekken waar de fantasie, of het geloof, het idee of de vloek rondom je hersenziekte zit. Je ziet ze en je kijkt er glimlachend naar en je verbaast je erover dat je er zo in geloofd hebt. Vervolgens worden je liefdevolle handen doorzichtig waardoor je je ook door je eigen hersenen kunt heenbewegen. Je gaat dan naar al die plekken waar het zwart is, en je begint te wrijven en te poetsen, en al snel zie je dat de plekken verdwijnen.

Neem er de tijd voor en zie hoe de zwarte plekken uit je hersenen worden schoongemaakt en ruimte maken voor fris naar citroen en lavendel ruikende hersenen die blinken zoals ze nog nooit hebben geblonken. Kijk er naar en voel wat het met je doet. Neem er de tijd voor, en breng je hersenen ook even naar je mond om ze te zoenen. Je mag ze ook een knuffel geven. Het is tijd om je hersenen weer lief te hebben. De vloek heb je verwijderd.

Zodra je het gevoel hebt dat je het zuiveringsritueel hebt afgerond, plaats je je hersenen weer op hun plek in je schedel, streel je nog wat over je hoofd, je glimlacht nog wat, en vervolgens ga je met je handen weer naar je hartstreek. Je maakt nog enkele rustige cirkels en sluit dan af met de woorden: “Ik houd van mezelf en ik heb mijn schone hersenen lief”.

Omarm de tranen die helend willen vloeien, om alle viezigheid weg te spoelen (1).

AFRONDING

Graag hoor ik van mensen die deze visualisatie hebben uitgevoerd wat het bij hen heeft opgeleverd. Er zijn natuurlijk vele variaties denkbaar waarbij er reinigingsrituelen kunnen worden uitgevoerd met betrekking tot je hersenen. Ik kan je aanraden er de tijd voor te nemen, en ook niet te forceren als je al in een vroeg stadium emotioneel mocht worden. Het vrijkomen van de psychiatrisch vloek kan tot een emotionele wolkbreuk leiden. Laat je er niet door afschrikken, en geniet vooral van alles wat vrij mag komen.

VOETNOTEN
(1) Schilderij van Igor Morski – http://artforyourwallpaper.blogspot.nl/2013/01/surreal-art-igor-morski.html of op zijn eigen site: http://www.igor.morski.pl/
(2) http://scene360.com/main_news/8651/dogs-in-the-sky/#.UZ83Mz7QVLt