Moe van het Psychiatrisch Web: Tijd voor Verandering

Het is nu bijna een jaar geleden dat ik begonnen ben met het opzetten van dit project ‘Psychose Anders’. Al enkele weken bekruipt me steeds vaker het gevoel alsof het belangrijkste eigenlijk wel gezegd is. Alsof het tijd wordt om een andere fase in te gaan.

Ik ben van mening dat er werkelijk sprake is van een haast onontwarbare kluwen waarin de ‘patiënt’, de hulpverlener, de maatschappij lijken vast te zitten. Zo heb je hulpverleners in allerlei soorten en maten waarbij iedereen (inclusief ondergetekende) zo zijn eigen theorieën heeft over hoe iemand weer beter kan worden of kan leren omgaan met zijn ‘handicap’. Zo heb je ook ‘patiënten’ of  ‘cliënten’ die soms als een wilde tekeer gaan tegen het establishment en de verschrikkelijke diagnosefabrieken die iedere menselijke waardigheid vernietigen: die hulpverleners verketteren als stromannen van een duivels systeem.

Dan heb je patiënten die zich juist weer heel makkelijk vereenzelvigen met de patiëntenrol en verder zwijgzaam accepteren dat er iets grondigs en voor altijd mis met ze is en zal zijn. Een rol die weer koren op de molen is van degene die afhankelijk zijn van zieke mensen zoals vooral de farmaceutische ziekte-profiteurs die hun mega-tranquillizers als zogenaamde gespecialiseerde anti-psychotica aan de man brengen.

Een boodschap die maar al te graag wordt omarmd door veel artsen uit de psychiatrie die nu eenmaal graag kijken naar mensen als wandelende fysieke systemen met allerlei verstoorde fysisch-chemische processen.

Dan wordt er door sommigen gestreden tegen stigmatisering van psychiatrische patiënten. Dit is natuurlijk op zich een prachtig streven, maar ook zie je maar al te vaak dat mensen met een psychiatrische achtergrond het stigma willen bestrijden door andere mensen te laten accepteren dat ze een ziekte met zich meedragen waarvoor ze nou eenmaal medicatie moeten nemen, alsof het gaat over diabetes.

Mensen met een fysiek handicap worden anders benaderd en mensen met een psychisch handicap worden ook anders benaderd, en zeker als ze zelf er ook van overtuigd zijn dat ze in wezen ‘ziek’ zijn in hun hoofd.

Als je eenmaal in de psychiatrische molen terecht bent gekomen lijkt het lastig er weer uit te komen. In mijn ogen is de werkelijke manier om af te rekenen met stigma ook om daadwerkelijk je geest weer schoon te krijgen: dat je geen medicatie meer inneemt en dat je ook niet langer accepteert dat je een psychiatrische ziekte hebt die je verlamt.

Alleen moet het daar natuurlijk niet bij blijven: ook al zijn die factoren erg belangrijk er zijn ook zeker redenen geweest waardoor iemand in de psychiatrie is beland en daarvoor is gewoonweg ook durf en lef nodig en goede begeleiding om daar werkelijk verder in te komen.

Het lastige van het huidige gezondheidszorgsysteem is dat je eigenlijk vooral een ziekte in wordt gepraat met daarbij de medicatie-ondersteuning waardoor je de confrontatie met de oorzaken aangaat met één been en één oog.

Onder ideale omstandigheden zouden er her en der in het land huizen dienen te worden opgericht waarin mensen in de gelegenheid worden gesteld om af te kicken van hun medicatie-verslaving onder specialistische begeleiding. Ook zouden ze hulp dienen te krijgen in het geestelijk afkicken van hun ‘ik ben een patiënt met een ongeneeslijke psychiatrische ziekte’-denkbeelden om dan in volle geestkracht de confrontatie aan te kunnen gaan met de demonen van hun verleden.

Het is triest dat mensen die juist opgeleid zijn om mensen te kunnen helpen in deze helende confrontatiereis vaak ook geschoold zijn in het denken in termen van ziekte en medicinale onderdrukking of oppepping en tegenwoordig ook verplicht zijn om te registreren in DBC-termen.

Binnen het Soteria-gedachtegoed is er vooral ruimte voor mensen die als het ware ‘hun hart op de juiste plek hebben zitten’ waarbij de opleiding niet eens werkelijk van groot belang is. Ervaringsdeskundigen zouden ook een rol kunnen spelen in de rehabilitatie van mensen met een psychiatrisch verleden, maar zij ontberen ook toch vaak inzicht in de verschillende werkingsmechanismen van de geest.

Misschien moeten we gewoon accepteren dat er veel mensen dermate beschadigd zijn dat ze niet de kracht of het vermogen hebben om door te dringen tot de werkelijke oorzaken en daardoor ook niet in staat zijn om bepaalde aangeleerde verdedigingsmechanismen of copingstijlen te wijzigen.

Misschien moeten we ook accepteren dat het leven gewoon te moeilijk en te zwaar is voor veel mensen. Deze maatschappij heeft ook zeker zijn maffe kanten waar je misschien ook wel een beetje afgestompt voor moet zijn om er volledig in mee te draaien. Toch weiger ik te accepteren dat je niet zelf als onderdeel van het geheel een bijdrage kunt leveren tot het veranderen van bepaalde mechanische patronen in de samenleving en ook een ‘ik ben het slachtoffer van een zieke samenleving’-houding is wel een makkelijk excuus om het leven niet aan te gaan.

Zou het niet mooi zijn als steeds meer mensen de weg naar binnen weten te vinden? Een weg richting het hartsbewustzijn waarbij ze onderweg de ene na de andere schadelijke gedachte tegenkomen die ze kunnen leren neutraliseren? Dat er een cultuur ontstaat waarin mensen niet zozeer worden beoordeeld op de grootte van hun auto, baan, inkomen of huis, maar dat ze eerder worden beoordeeld op hun vermogen in vrede met zichzelf te leven.

In het begin van dit artikel suggereerde ik dat het tijd werd om een andere richting in te slaan. Ik vermoed dat ik graag steun zou willen geven aan een beweging waarin mensen leren een meditatievere levenshouding te ontwikkelen. Een levenshouding waarin woorden als zelfvertrouwen, zelfhelend vermogen en levensvreugde een belangrijke rol spelen. Welke gedachten of emoties zou je kunnen zien als giftig en welke juist niet?

Ik kan me voorstellen dat de nodige lezers zullen afhaken zodra ik begin te spreken over het verkennen van de weg naar het hart, maar ik denk dat daar uiteindelijk de werkelijke oplossing te vinden is. Een weg die bewandeld dient te worden met een niet-chemisch beïnvloedde geest die nieuwsgierig en vol vertrouwen probeert te leren luisteren naar de wijsheid die in iedereen schuilgaat.