Stoeien met Metaforen en Begrippen – 4 manieren om te kijken naar ‘Psychiatrische Symptomen’

De vier manieren/metaforen: zout, Italiaanse kruiden, Komijnpoeder, en kerrie, met als dreigende achtergrond een grote pot aarde, de psychiatrie die alles opslokt.

Er zijn mensen die bepaalde gedragingen vertonen als ze van slag zijn. Tijdens een crisis, of onder invloed van stress of moeilijke omstandigheden doen en zeggen ze dingen, die een zekere gelijkenis lijken te vertonen. Mensen zeggen bijvoorbeeld dat ze Napoleon zijn, of Jezus, of hoe dan ook een figuur die de wereld kan redden of beheersen. Men denkt dat er een bepaald ‘systeem’ bestaat, ongeschreven wetten die de wereld beheersen. Mensen geloven dat ze in de hel zijn, al dood, een zombie. Of dat ze op het punt staan om heel rijk te worden, dat iedereen verliefd op ze is, dat ze supersexy zijn, enzovoorts. Gedrag dat voortvloeit uit zulke overtuigingen kan gevaarlijk zijn, en dat is dan vaak een reden waarom iemand met de psychiatrie in contact komt.

De psychiatrie zegt dat die gedragingen een teken zijn van ‘ziekte’, waarvoor het nodig is dat de persoon zeer zware medicatie slikt die de hersenen (en andere organen in het lichaam) aantasten, en soms ook opgenomen wordt waarbij dwangmiddelen zoals isolatie, dwangbuis, gedwongen injecties met medicijnen en dergelijke kunnen worden toegepast als de persoon volhardt in zijn onaangepaste gedrag.

Deze site gaat ervan uit dat er eigenlijk niet zoiets bestaat als een ‘ziekte’ die ‘manische depressieve stoornis’ heet, ons idee is meer dat er bepaalde emotionele en psychologische problemen kunnen zijn in een mens die voor ‘symptomen’ zorgen die door de psychiatrie / hulpverlening dan als een ziekte worden gezien.

Die emotionele en psychologische problemen zijn echter (denken wij, en dat is ook mijn eigen ervaring) beter op te lossen met bijvoorbeeld goede zelfzorg, regelmaat in je leven, betrokkenheid van anderen, eventueel een goede therapeut en ook, zoals Joost noemt, aanpak van bepaalde zaken in de persoonlijkheid van de persoon.

Medicijnen en opname in de psychiatrie zien wij niet als de beste manier om het werkelijke probleem op te lossen, hooguit kan het soms tijdelijk nodig zijn.

Joost en Christina zijn een ochtend bij elkaar gaan zitten en gaan ‘stoeien’ met de begrippen, termen en metaforen rond wat in de pyschiatrie ‘ziekte’ wordt genoemd. E.e.a. naar aanleiding van een artikel van Joost met het voorstel om voortaan in plaats van ‘ziekte’ te spreken, het woord ‘coping’ als metafoor te gebruiken (1). Christina ziet dit heel anders en vandaar uit zijn ze de diverse begrippen uitgebreid gaan bespreken. Dit verslag is geschreven door Christina.

Op een gegeven moment kreeg Joost de onbedwingbare neiging om het hele abstracte verhaal wat tastbaarder te maken en begon een soort mini-familie-opstelling. Vanuit een behoefte om een tastbaar object te hebben als ‘houvast’ voor waar we over spraken, dook hij in de keuken en kwam terug met meerdere potjes met kruiden. Zo kwamen we tot vier manieren om te kijken naar psychiatrische symptomen. Omdat de psychiatrie zo’n enorme invloed heeft bij het overwegen van deze zaken, lieten we die respresenteren door een grote pot met zwarte aarde.

1. Zout. De ziekte-metafoor. Dit is het kader dat de psychiatrie hanteert om bepaalde verschijnselen, zoals een ‘psychose’ en ‘manie’ of ‘depressie’ en dergelijke te beschrijven.

Wie een psychose of andere bovengenoemde verschijnselen krijgt is ziek, er zijn bepaalde stofjes in de hersenen die niet in balans zijn, en dat zou op te heffen zijn door chemische toevoegingen toe te passen, ofwel medicatie (b.v. lithium, antipsychotica, antidepressiva).

2. Italiaanse kruiden; het voorstel van Joost om het woord ‘coping’ te gebruiken. Iemand is niet ziek maar heeft bepaalde neigingen om te vluchten van een situatie van onrust, stress, bepaalde emoties zoals  bijvoorbeeld verdriet of angst. Iemand gaat bijvoorbeeld veel schrijven, heel druk praten ofwel ‘tetteren’, spulletjes kopen, tv kijken, extreem veel gamen/schaken op internet, cake eten (of drop, of brood met pindakaas), enzovoorts.

3. Kerrie: Een psychose is een spiritueel transformatieproces. Iemand die al op weg is naar verlichting, krijgt een psychose waarbij hij zeer diepe spirituele inzichten opdoet en ook energetisch ervaart. Dit is min of meer het perspectief van Sean Blackwell, die hierover een heel aantal youtube-filmpjes maakte.

4. Komijnpoeder: dit is het idee van Christina. De term waar zij nog het meest voor voelt is ‘helingsproces’, eventueel ‘van trauma’. Uit onderzoek bleek dat zo’n 80 procent van de mensen die een diagnose van ‘manisch depressief’ of ‘schizofreen’ krijgen in de jeugd traumatische ervaringen heeft gehad. Een psychose is een poging van de psyche om dit trauma en de gevolgen ervan alsnog te verwerken. Je zou het ook kunnen zien als een duwtje van de ziel of het universum, om meer in overeenstemming te gaan leven met de ‘goddelijke bedoeling’.

Hieronder staan een paar punten die tijdens deze stoeipartij met kruiden en termen naar voren kwamen ( let op, het onderstaande zijn slechts pogingen te filosoferen en een denkkader te vinden voor hoe we over psychoses kunnen denken, het zijn geen ‘waarheden als koeien’).

* – Het verschil tussen de ‘Kerrie’ en de ‘Komijnpoeder’ is dat de kerrie, de visie van Blackwell lijkt in te houden dat een psychose onderdeel is van een pad naar verlichting, iets dat niet elk mens meemaakt. Het lijkt in zekere zin een idee van ‘uitverkoren’ of ‘bijzonder’ te zijn in zich te dragen.

Het Komijnpoeder gaat meer uit van het gegeven dat ieder mens in meerdere of mindere mate traumatische ervaringen doormaakt, en dat de psyche daarop met psychose reageert.

* Vrijwel ieder mens, enkele grote uitzonderingen zoals verlichte meesters misschien daargelaten, heeft een neiging om afleiding te zoeken van gevoelens van onrust, zorgen, verdriet, kortom negatieve emoties en gedachten. Als dat soort vluchtwegen uit de hand lopen of heel negatief doorwerken noemen we het een verslaving, maar ook ‘onschuldige’ gedragingen zoals almaar op internet zoeken naar iets boeiends horen tot deze zeer menselijke neiging. Dit is wat we in elk geval ‘coping’ zouden kunnen noemen.

* De neiging om afleiding te zoeken en te vluchten is er omdat de meeste mensen niet, of alleen met veel oefening, ontspannen en in rust kunnen zijn met ‘wat er is’. Men voelt zich niet veilig, niet verbonden met ‘het Al’ (je kunt dat ook God noemen, ‘het Universum’, ‘De Bron’, ‘Universele wijsheid’ of wat je maar wilt). Mensen maken, op grond van hun ervaringen, overtuigingen over zichzelf en het leven die niet in overeenstemming zijn met hoe, (te) simpel gezegd ‘God Zelf het ziet’. Het vergt bewustzijn en oefening om zowel qua denken als gevoel verbonden te zijn met die ene grote bron, of je bewust te zijn dat alles in wezen ‘goed is’.

* De neiging om te vluchten kan, in een aantal gevallen, uitmonden in een psychose. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer ik in een knelsituatie zit, en om oplossingen te vinden gebruik maak van één van mijn ‘coping’ mechanismen: heel veel schrijven in een poging om via mijn verstand, een oplossing te vinden voor mijn problemen zodat ik me niet meer zo rot hoef te voelen. Hierbij onderdruk ik mijn ware gevoelens en probeer op een rationele manier, via mijn denken en dus niet via een gevoel van verbondenheid, vertrouwen en kalmte een ‘oplossing’ te vinden. Het vele schrijven gaat ook ’s nachts door en ik krijg geen slaap meer. Het gebrek aan slaap ontregelt mijn lichaam en geest en loopt tenslotte uit op een psychose.

* In deze zin zou je een psychose niet een ‘coping mechanisme’ moeten noemen maar eerder het failliet van de coping mechanismen: niks werkt meer, het lichaam en het verstand draaien door onder invloed van dolgedraaide copinggedragingen.

* Ik (Christina) ervaar het ook zo als dat een psychose een staat van zijn is; in zekere zin een verhoogde staat van bewustzijn waarin je allerlei verbanden ziet die je in het ‘normale leven’ niet ziet. Toen ik in een knelsituatie zat, liep ik als het ware steeds te roepen om een antwoord, om helderheid en inzicht in wat er in mijn leven gebeurde. Men zegt ‘klopt en u wordt opengedaan’- in zekere zin kwamen de antwoorden vanuit het universum bij me naar binnen vallen – alleen was ik er niet klaar voor ze te hanteren.

* In zo’n situatie ontstaat ook een soort ‘spraakverwarring’ die Blackwell ook noemt, en die de psychiatrie aangrijpt als bewijs dat de persoon ziek is en ‘wartaal’ spreekt. Stel dat iemand helemaal onder de indruk is van de diepe inzichten die hij ervaart. En probeert daarvan iets over te brengen. Hij kan dan dingen zeggen die verlichte meesters misschien ook wel zeggen. Metaforen gebruiken die door nuchtere praktisch ingestelde mensen helemaal niet begrepen worden, of zelfs niet te begrijpen zijn.

Wij hebben nu uitgelegd dat we kerrie, zout en komijnpoeder gebruikten als ‘metaforen’ voor de begrippen die we bespraken. Maar als ik een stuk zou schrijven waarin ik betoogde dat het zout vervangen moet worden door kerrie of komijn, zouden lezers me beslist niet kunnen volgen en, wie weet, ‘voor gek verklaren’.

Inmiddels is het etenstijd geworden. Ik duik de keuken in en ga een kruidige dis maken met kerrie, zout, komijn en wie weet nog heel andere kruiden!

VOETNOOT
(1) https://psychoseanders.wordpress.com/2012/04/02/riskante-coping-een-alternatief-voor-de-ziekte-metafoor/