Van Ziekte Schizofrenie naar Flexibel Schizofreniesyndroom

Een lezer maakte me attent op een artikel in het wetenschapskatern van het  NRC Handelsblad van 13 november 2010. In dat artikel van Wim Köhler, ‘Schizofrenie is geen Ziekte‘ wordt gesproken met de psychiater Jim van Os over de mogelijke veranderingen rondom de diagnose Schizofrenie in de nieuwe versie van de ‘Psychiatrie Bijbel’, de DSM V.

Op weg naar DSM V

Ik heb zojuist het artikel doorgelezen en wil enkele gedachten die opkwamen  met jullie delen.

SALIENCE DYSREGULATION SYNDROME VOORBIJ

In een oudere bijdrage uit december 2008 in PSY (zie Schizofrenie is Stigmatiserend en Mystificerend) sprak dr. van Os ook al over zijn weerstand tegen het zien van schizofrenie als een ziekte.

Hij stelde toen voor om het begrip schizofrenie in het geheel te vervangen door de diagnose ‘Salience Dysregulation Syndrome’. In het huidige NRC-interview – waar overigens gesproken wordt over ‘Salience Syndrome’ – zegt Jim van Os dat hij teruggekomen is op die diagnose omdat er allerlei nadelen aan kleefden, zoals bijvoorbeeld de vertaalbaarheid.

VAN ZIEKTE NAAR SYNDROOM MET VERSCHILLENDE MATE VAN ERNST

Als lid van de werkgroep voor het samenstellen van de nieuwe DSM-V criteria rondom psychotische problematiek zegt hij dat er waarschijnlijk een einde komt aan de ouderwetse schizofrenie diagnose. Wat er voor in de plaats lijkt te gaan komen is het schizofreniesyndroom.

Op zich zou je kunnen zeggen dat schizofrenie in een diagnostisch boek als DSM-IV ook in feite al een syndroom is, maar door duidelijk de term syndroom aan de diagnose te koppelen wordt het minder makkelijk om er als ziekte over te spreken.

Wat verder vernieuwend is, is dat psychiaters ook de gelegenheid gaan krijgen om de ERNST van bepaalde symptomen te kunnen gaan weergeven. Hierdoor lijkt een opening te zijn onstaan om verschillende gradaties van het schizofreniesyndroom te kunnen diagnostiseren. Misschien kun je dan wel ‘een beetje schizofrenie’  hebben, of wat meer of heel veel.

BEHOEFTE VAN PSYCHIATERS NAAR ERNSTIGE ZIEKTE

Ik moest wel glimlachen toen Jim van Os in het artikel wat zei over de achtergrond van het ontstaan van Schizofrenie in eerdere versie van DSM. Hij zegt daar namelijk:

“Vooral de Amerikaanse Psychiatrie had behoefte aan een duidelijke ziekte, die heel ernstig is en waarbij psychotherapie niet helpt. Zoals de neurologen duidelijke hersenziektes hebben, wilden de psychiaters ook iets, wat ze met pillen konden behandelen.” (p.5)

OVER HET BELANG VAN OMGEVINGSFACTOREN
Verder plaatst van Os zijn vraagtekens bij de betrouwbaarheid van de vele tweelingsstudies die het belang van genetische bepaaldheid benadrukten. Het lijkt er eerder op dat het vooral de omgevingsfactoren zijn die ervoor zorgen dat mensen kenmerken van het schizofreniesyndroom kunnen gaan vertonen. Verschijnselen die overigens bij vele ‘normale’ burgers ook bij tijd en wijle kunnen optreden.

Cannabisgebruik als Factor waardoor mensen Psychose-gevoeliger worden

Hij verwijst verder naar vier belangrijke omgevingsfactoren die de kans vergroten dat iemand psychotische problemen begint te ontwikkelen:

1. Inwoner zijn van een grote stad
2. Sociale Uitsluiting
3. Cannabisgebruik
4. Trauma/mishandeling in de Jeugd

CONCLUSIE
Ik ben er blij mee dat er psychiaters als Jim van Os rondlopen op deze wereld. Iemand die niet wil spreken over een (hersen) ziekte, maar wil benadrukken dat het eerder een gevolg is van bepaalde omgevingsfactoren en ook de leefstijl van iemand.

In een voorbeeld spreekt hij ook over het belang van de manier van denken van mensen: als iemand ervan overtuigd is dat hij eigenlijk geleefd wordt en dat hij er niets aan kan doen dan zou je al een voedingsbodem kweken.

Als je daarentegen jezelf erin kunt trainen dat ‘alles mogelijk is’, dat je leven een kneedbaar begrip is waar je zelf veel invloed op kunt uitoefenen dan lijkt de kans om bijvoorbeeld achtervolgingswanen te ontwikkelen al een stuk kleiner: de wereld wordt dan minder vijandig omdat je zelf meer verantwoordelijkheid neemt.

Alles wat mensen kan stimuleren om zelf meer verantwoordelijkheid te nemen voor hun gedachten, hun gevoelens en hun leven is iets dat ik van harte ondersteun. Als daarbij mensen ook niet langer een starre, slecht gefundeerde doemdiagnose als schizofrenie krijgen met het geest- en gevoelverlammende pillenpakket erbij, dan lijkt er zelfs hoop te gaan gloren.

Maar goed, laten we eerst maar eens afwachten of het er inderdaad allemaal beter op gaat worden. Psychiaters zouden immers nog gewoon de oude schizofrenie-diagnoses mogen blijven hanteren en vanzelfsprekend is het geloof in de verschrikkelijke hersenziekte met de sluimerende psychoses erg diep geworteld in de maatschappij.

Illustraties afkomstig van resp. History of Psychiatry en de Cannabiscup