Sociale Psychiatrie en de Maastrichtse Beweging

Via het artikel in de Psy van december 2008 door prof. dr. Jim van Os van de Universiteit van Maastricht ben ik me meer gaan verdiepen in de sociale psychiatrie traditie die vanuit deze universiteit is ontstaan.

De psychiater Marius Romme is van 1974-1999 professor geweest aan deze universiteit en hij heeft samen met o.a. Sandra Escher veel onderzoek gedaan naar het horen van stemmen. Hij heeft zich een duidelijke mening gevormd over het construct schizofrenie waar in andere artikelen nog nader op zal worden ingegaan (zie bijvoorbeeld The Harmful Concept of Schizophrenia).

Het verbaasde me om te horen over de klaarblijkelijke cultuur in het zuiden van Limburg met betrekking tot schizofrenie en psychoses. In 2005 en 2006 schijnen er werkgroepen geweest onder de naam ‘Schizofrenie bestaat niet’  welke zijn gesubsideerd door de provincie Limburg (zie Brieven voor de hoorzittingen opgesteld door prof Jim van Os en Stichting Time-Out). Verder is ook psychiater Detlef Petry actief in Maastricht die ook niet mals is ten opzichte van de biologische psychiatrie (zie Bezieling en Beheersing).

Tijdens een conferentie in mei 2008 in Birmingham hebben Marius Romme en Sandra Escher een powerpoint-presentatie gegeven waarin ze oorzaken noemden waardoor mensen stemmen zijn gaan horen:

OORZAKEN VOOR HET GAAN HOREN VAN STEMMEN

Sexueel Misbruik:  18 (3 + fysiek misbruik)

Emotionele Verwaarlozing:  11 (3 + sexueel misbruik)

Problemen in de puberteit  6

Veel Stress 4

Vaak Geplaagd worden 2

Lichamelijk Misbruik 2

Onduidelijk 7

In een boek van Tilly Gerritsma en Titus Rivas getiteld ‘Gek Genoeg Gewoon’ uit 2007 wordt ook aandacht besteed aan wat ik voorlopig maar even de Maastrichtse Beweging noem. Op pagina’s 27 en 28 kunnen we het volgende lezen:

“De Sociale Psychiatrie van Romme en Escher

Marius Romme ziet het horen van stemmen vanuit de sociale psychatrie als  een reactie op problemen. Vanaf de jaren ’80 zette hij zo zijn vraagtekens bij het biopsychiatrische model rond het fenomeen. Hij ontmoette veel weerstand van medepsychiaters toen hij stelde dat het horen van stemmen in het merendeel van de gevallen een normale, menselijke reactie vormt op een ingrijpende gebeurtenis in de persoonlijke levensfeer.

…Volgens de sociaal-psychiater zitter er achter fenomenen als stemmen in werkelijkheid vaak psychosociale conflictsituaties, in plaats van een hersenafwijking.  Er wordt in de psychiatrie te weinig uitgegaan van de levensgeschiedenis en emotionele gebeurtenissen bij psychische problemen.

Romme stelt hier een humanistische benadering tegenover die bovenal kijkt naar de individuele oorsprong van problemen in plaats van steeds te blijven hameren op psychiatrische ziektebeelden.

Het horen van stemmen heeft bijvoorbeeld vaak te maken met machteloos makende gebeurtenissen in het persoonlijke leven, van zeer uiteenlopende aard. Romme en zijn collega Sandra Escher geven als voorbeelden: incest; lichamelijke mishandeling; verlies van een geliefde; het kwijtraken van zeggenschap over de eigen kinderen; niet geaccepteerd worden door belangrijke anderen vanwege gebrek aan bepaalde capaciteiten (bijvoorbeeld intelligentie); het niet accepteren van bepaalde eigenschappen van zichzelf (bijvoorbeeld homoseksualiteit); het leven in agressieve milieus zonder eigen invloed, etc.

Dit geldt blijkens onderzoek van Sandra Escher en Alex Buiks ook voor kinderen, die bijvoorbeeld stemmen kunnen gaan horen door traumatische ervaringen, zoals de dood van een oma, de scheiding van ouders, seksueel misbruik of het uitgaan van een verkering.” (Gek Genoeg Gewoon)

VOORLOPIGE CONCLUSIE
Als je psychotische belevingen hebt en je bent niet geneigd om meteen de gangbare ideologie te accepteren dan lijkt het zinvol om je te verdiepen in het werk van wetenschappers die verbonden zijn (of zijn geweest) aan de universiteit van Maastricht. Ik denk dan in eerste instantie aan wetenschappers als Marius Romme, Sandra Escher, Jim van Os,  Dirk Corstens, Alex Buiks en Philippe Delespaul.