Tweelagenbenadering: de Symbolische laag en de Letterlijke Laag

Bij de benadering die in dit project wordt beschreven is het van belang om een onderscheid te leren maken tussen twee betekenislagen. Je hebt de letterlijke, alledaagse betekenis enerzijds, en de vaak symbolische betekenis anderzijds.

Veel van de problemen bij psychotische ontregeling onstaan door het door elkaar gooien van deze twee lagen. Als je te maken hebt met een symbolische betekenis, bijvoorbeeld: “Ik voel dat mijn Risperdal over datum is” dan is dat een uiting uit het symbolische niveau. Je kunt daar letterlijk mee omgaan door de datum te gaan controleren op de verpakking, maar je kunt er ook symbolisch mee omgaan. In dit geval zou dat kunnen door jezelf of de betrokkene te vragen: “Heb ik het idee dat deze Risperdal niet goed voor me is, dat het me op een of andere manier vergiftigd?”

Er zijn vele voorbeelden denkbaar waarin mensen NIET dit onderscheid maken en er daardoor oftewel belachelijke beelden ontstaan of juist heel verwarrende situaties. Je kunt je voorstellen dat als je een stem of dingen hoort zeggen als: “Demonen uit de hel komen speciaal mij messen geven om mezelf te doden” dat je dat als toehoorder op de lachspieren zou kunnen werken. Voor de betrokkene is het echter allerminst lachwekkend, maar doodserieus. In beide gevallen wordt de boodschap letterlijk genomen en niet symbolisch.

Als de betrokkene de vaardigheid zou ontwikkelen om deze stem of boodschap symbolisch te begrijpen dan kan het vertaald worden als: “Ik voel me hier zo slecht bij dat ik mezelf wel zou kunnen vermoorden”. Degene die de betrokkene constructief volgens de ‘psychoanders’-benadering zou begeleiden zou dan ook kunnen proberen de symbolische betekenis te vertalen naar een meer letterlijke betekenis, of zij kan er voor kiezen om iets mee te gaan in het spelen op het symbolische niveau. Deze laatste benadering lijkt wat op de validatiemethode van Naomi Feil welke op een andere pagina wordt besproken.